پروین اعتصامی را کشتهاند؟
محمدرضا سنگری گفت: به نظر من، پروین اعتصامی را کشتهاند و او یکی از شهیدان شعر فارسی است.
محمدرضا سنگری گفت: به نظر من، پروین اعتصامی را کشتهاند و او یکی از شهیدان شعر فارسی است. در
میزگرد «نویافتههایی از شعر و شخصیت پروین اعتصامی» که هشتم خرداد در
همایش «کارنامه صد سال شعر زنان فارسیسرا» در خانه شاعران ایران برگزار
شد و حکیمه دبیران ریاست آن را بر عهده داشت، محمدرضا سنگری
وی در ادامه، عصر کنونی ما را بهترین عصر برای آثار زنان دانست و گفت: در هیچ دوره تاریخی مانند دورهای که ما در آن زندگی میکنیم، زنان به این اندازه در حوزه ادبیات موفق نبودهاند. اکنون بهترین آثار حوزه دفاع مقدس را زنان مینگارند. از مجموع 235 شاعر زنی که من نام آنها را جمعآوری کردهام، 415 مجموعه شعر جمعآوری کردهام که شامل 5500 غزل، بیش از 2500 نوسروده و بیش از 3000 رباعی و دوبیتی و 135 مثنوی میشود. این نشان میدهد ما آثار زیادی را تولید میکنیم که در میان آنها نمونههای درخشانی را نیز داریم. اما به دلیل وفور این اشعار تا میآییم با شعر عشقبازی کنیم، شعری جدید میآید و ما تا کنون چنین وفور شعر نداشتهایم.
او افزود: من پروین را استثناییترین شاعر در بین شاعران زن و مرد میدانم که تنها شاعری است که پیش از بلوغ، شعرش به بلوغ رسیده است. او پیش از 9سالگی شعر سروده و در 12 سالگی شعرهایش تا اندازهای پخته است که وقتی من میخواستم از شعرهای او برای کتابهای درسی دبستان و دبیرستان انتخاب کنم، شعرهای 12سالگیاش را برگزیدم و فکر نمیکنم شاعری را بتوان یافت که در این سن، شعر او مانند پروین به کمال رسیده باشد.
سنگری سپس چهار ساحت را در شعر پروین اعتصامی مشخص کرد و گفت: اولین ساحت، ساحت عاطفی و اخلاقی اوست که رهآورد ارتباطاتش است. اول ارتباط با پدرش و بعد محافل ادبی که در خانهاش با حضور ملکالشعرای بهار و افسر برگزار میشد. دومین دنیای عاطفی و دخترانه پروین است. برخی میگویند شعر پروین مردانه است. اما اگر کسی شعر او را بکاود، پروین به شدت زنانه نوشته و شعرش رونوشت وجودی اوست و رونوشت با اصل برابر است. مطالعه آثار و سرودههای ترجمهشدهای است که از فرانسه به فارسی باز گردانده شده بودند و او آنها را میخوانده، نیز در شکلگیری این ساحت نقش داشته است.
پروین را میتوانیم آغازگر تحول در شعر بدانیم که شفیعی کدکنی هم به این موضوع معتقد است. پروین در عین اینکه به درون مایه میاندیشد، با فرم هم کار میکند.
این نویسنده تأکید کرد: جز مولوی کسی را در اندازه پروین ندیدم که در برگردان یک اثر اینقدر موفق بوده باشد. پروین چیزی را که بازسازی کرده، بسیار درخشان است. او قدرت فوقالعادهای در بازسازی قصههایی که از زبانهای دیگر گرفته، نشان داده و من تنها مولانا را در این رده میبینم.
او همچنین افزود: پروین را میتوانیم آغازگر تحول در شعر بدانیم که شفیعی کدکنی هم به این موضوع معتقد است. پروین در عین اینکه به درون مایه میاندیشد، با فرم هم کار میکند.
سنگری شعری از 12سالگی پروین را خواند و گفت: در این شعر شاعر هم طرح دارد و هم طرح خود را تصویرسازی میکند.
او ساحت دیگر شعر پروین را ساحت اخلاقی اجتماعی دانست و گفت: به نظر میرسد در 18سالگی تا بیست و چند سالگی این ساحت در شعر او حضور داشته، پروین نیز مانند شاعران همدورهاش یعنی ژاله قائممقامی، فروغ فرخزاد و حتی سیمین بهبهانی جدایی و متارکه را تجربه کرده و اگر رگههای این جدایی را در شعر این شاعران بررسی کنیم، میبینیم در شعر پروین خیلی شاخص است؛ چون دوره ازدواج و زندگی مشترک او بسیار کوتاه بود.
وی ساحت سوم را ساحت اجتماعی و سیاسی خواند و گفت: پروین شعرهای سیاسی بسیاری دارد، برای مثال، او در شعری از رضاشاه انتقاد میکند.
او در پایان، ساحت چهارم را ساحت عرفانی - تربیتی معرفی کرد.
در ادامه این نشست، یکی از حاضران درباره بحثی که محمدرضا سنگری درباره قتل پروین اعتصامی مطرح کرده بود، سؤالی پرسید و سنگری در جواب به او عنوان کرد
: میگویند پروین با حصبه از دنیا رفته است. اما او در سن 29سالگی دیوانی چاپ کرد و شعرهایش حساسیتهای زیادی را برانگیخت. پروین حتی دست رد به دربار زد و شعری گفت و به رضاشاه انتقاد کرد. همان زمان این بحث مطرح شد که پروین به قتل رسیده است؛ اما نگذاشتند این موضوع بسط پیدا کند؛ ولی به نظر میرسد که پروین به قتل رسیده باشد.پی نوشت:
* محمدرضا سنگری: سنگری اول آبان 1333 در شوش متولد شد. وی فارغالتحصیل دکترای زبان و ادبیات فارسی از دانشگاه تهران میباشد. رویکرد وی به شعر به زمان تحصیل در کلاس چهارم ابتدایی باز میگردد. شعرهای دکتر سنگری تاکنون به صورت پراکنده در برخی از نشریات چاپ شده است. تاب «بررسی ادبیات منظوم دفاع مقدس» این نویسنده که در سه جلد نوشته شده به عنوان برترین کتاب سال دفاع مقدس شناخته شده است. از آثار او «سوگ سرخ»، «حنجره معصوم»، «زبان و ادبیات فارسی پیشدانشگاهی در جلدهای متعدد»، «کرشمههای قلم»، «یادهای سبز» و «پیوند دو فرهنگ عاشورا و دفاع مقدس» می باشد.